Εκδόσεις Κάκτος

Εκδόσεις Κάκτος

"Από τη Φλόγα της Κάθαρσης στο Φως της Αλήθειας: Ποιητικό Ταξίδι στην Αιωνιότητα"

Η ποιητική συλλογή "Το Ρεύμα της Ζωής", της Βιολέττας Μαράντου-Παυλέα, αποτελεί ένα βαθιά φιλοσοφικό και ψυχολογικό έργο, το οποίο αντικατοπτρίζει τόσο την επαγγελματική της ιδιότητα ως ψυχοθεραπεύτρια, όσο και τη συγγραφική της ευαισθησία στην πνευματική αφύπνιση,τη συνειδητότητα και την εσωτερική αλήθεια.

Το έργο θα μπορούσαμε να πούμε ότι λειτουργεί ως μια ποιητική ψυχοθεραπεία, προσφέροντας στον αναγνώστη μια διαδρομή αυτογνωσίας και πνευματικής ανάτασης. Η ενασχόληση της συγγραφέως με την προσωποκεντρική ψυχοθεραπεία αντικατοπτρίζεται στην ενσυναίσθηση και την αμεσότητα των στίχων της, που δεν επιδιώκουν απλώς την αισθητική απόλαυση, αλλά και την ψυχική αφύπνιση. 

Σύμφωνα με τα προηγούμενα, το ύφος της ποιητικής συλλογής είναι έντονα συμβολικό, με εικόνες που παραπέμπουν στη φύση ("Ουράνιο άνθος", "Το πηγάδι", "Η έβδομη πύλη"), στη μυστικιστική εμπειρία και στη φλόγα της εσωτερικής μεταμόρφωσης. Υπάρχει ένας λυρισμός που διαπερνά τη συλλογή, ενώ η γλώσσα της είναι απλή, αλλά βαθυστόχαστη, δίνοντας χώρο στην ερμηνεία και τον εσωτερικό στοχασμό. 

Έτσι, ποιήματα όπως "Η αληθινή ζωή", "Το όνειρο και η πραγματικότητα", "Το Φως άναψε", "Μ΄ ένα άγγιγμα", υποδηλώνουν μια προσπάθεια κατανόησης των υπαρξιακών αναζητήσεων και της εσωτερικής μεταμόρφωσης. Η συγγραφέας, με βαθιά πίστη, ενόραση και διορατικότητα, επιχειρεί να φωτίσει την ανθρώπινη ψυχή μέσα από την ποίηση, χρησιμοποιώντας συμβολισμούς, που αγγίζουν τόσο το συνειδητό όσο και το ασυνείδητο επίπεδο της ανθρώπινης εμπειρίας. 

Μέσα από την ποίησή της, η Βιολέττα Μαράντου- Παυλέα, προσπαθεί να καθοδηγήσει τον αναγνώστη σε μια εσωτερική διαδρομή προς την αυτογνωσία. Οι στίχοι της λειτουργούν ως ένας καθρέφτης της ανθρώπινης ψυχής, προτρέποντας το άτομο να διερευνήσει τον εαυτό του, να αντιμετωπίσει τις εσωτερικές του συγκρούσεις και να αναζητήσει την προσωπική του αλήθεια, μέσω της ενδοσκόπησης και της ψυχικής ανακούφισης.

Αυτό σημαίνει ότι οι στίχοι της δεν έχουν απλώς λυρική αξία, αλλά αποσκοπούν στο να λειτουργήσουν ως μονοπάτια αυτεπίγνωσης, βοηθώντας τον αναγνώστη να κατανοήσει βαθύτερες πτυχές του εαυτού του και να βρει ένα είδος συναισθηματικής κάθαρσης. 

Ειδικότερα, ο πυρήνας του έργου της διαπνέεται από μια έντονη πνευματικότητα. Η συχνή αναφορά στο Φως, στη Φλόγα, στη Μύηση και στη Μεταμόρφωση δείχνει ότι στόχος της είναι να ενθαρρύνει τον αναγνώστη να δει πέρα από την υλική πραγματικότητα και να ακολουθήσει ένα μονοπάτι πνευματικής αφύπνισης. Τα ποιήματά της αναζητούν το ιερό μέσα στην καθημερινότητα, υποδηλώνοντας ότι η αλήθεια και η σοφία βρίσκονται μέσα μας. 

Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι η συγγραφέας αξιοποιεί τη δύναμη των συμβόλων και των ποιητικών εικόνων για να φέρει τον αναγνώστη σε επαφή με το ασυνείδητό του. Οι έννοιες της φωτιάς, του νερού, του φωτός και της μουσικής δεν είναι τυχαίες, αλλά λειτουργούν ως μεταφορές για την ψυχική και συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου, δημιουργώντας μια γέφυρα μεταξύ του συνειδητού και του ασυνείδητου κόσμου, δίνοντας στα ποιήματα μια εσωτερική δυναμική, που ξεπερνά τη λέξη και αγγίζει την ουσία της ανθρώπινης ύπαρξης. 

Χαρακτηριστικά, η σχέση με το θεϊκό στοιχείο είναι ένα από τα κεντρικά μοτίβα της ποιητικής συλλογής. Συγκεκριμένα, δεν παρουσιάζεται ως μια μακρινή, αποκομμένη έννοια, αλλά ως μια δυναμική, διαρκώς παρούσα δύναμη, που ρέει μέσα από την ύπαρξη, οδηγώντας στην αφύπνιση, τη μεταμόρφωση και την ένωση με το Όλον. 

"...Μεθύσκω αεί και ανάλαφρη διαφεύγω παίζοντας μαζί μου, ναι, και το σώμα!" 

Με αυτόν τον τρόπο, η ένωση με το θείο δεν είναι μια αυστηρή, ασκητική εμπειρία, αλλά μια χαρούμενη, σχεδόν παιγνιώδης κατάσταση. Το σώμα συμμετέχει στη θεϊκή μέθη, δεν απορρίπτεται, αλλά εξυψώνεται μαζί με την ψυχή. 

Συνεπώς, η ποιητική συλλογή συνθέτει μια εικόνα του θείου ως κάτι άμεσο, βιωματικό και καθολικό, που δεν περιορίζεται σε δογματικές ή θρησκευτικές αναφορές, αλλά αποτελεί την ίδια την ουσία της ύπαρξης. Αναδεικνύει τη θεία αγάπη ως υπέρτατη αρχή που ενώνει τα πάντα στο σύμπαν.

Αυτό που κάνει το έργο ξεχωριστό άλλωστε, είναι η άρνηση μιας παθητικής σωτηρίας: η ψυχή δεν περιμένει την επέμβαση ενός εξωτερικού θεού, αλλά η ίδια συμμετέχει ενεργά στην πνευματική της αφύπνιση.Ως εκ τούτου, ένα από τα πιο δυνατά χαρακτηριστικά της ποιήτριας είναι η ικανότητά της να συνδυάζει φιλοσοφικό βάθος με έντονα ποιητικές εικόνες.
Επιπλέον, το έργο ξεπερνά τη δυτική αντίληψη του χρόνου ως γραμμικού και υιοθετεί μια κυκλική θεώρηση της ύπαρξης, όπου κάθε τέλος οδηγεί σε μια νέα αρχή.

Καταλήγοντας, "Το Ρεύμα της Ζωής", είναι μια εσωτερική μύηση, μια πρόσκληση στον αναγνώστη να βγει από την ψευδαίσθηση του υλικού κόσμου και να συμμετάσχει στο αιώνιο ρεύμα και την ευλογία της θείας ύπαρξης. Με γλώσσα απλή και ρέουσα, γεμάτη υπερβατικές έννοιες, η συγγραφέας καταφέρνει να δημιουργήσει έναν χώρο όπου η ποίηση συναντά τη μεταφυσική εμπειρία, χαρίζοντάς μας μοναδικές στιγμές αισθητικής απόλαυσης, συναισθηματικής μέθεξης, γαλήνης, πνευματικής ανάτασης, ψυχικής ειρήνευσης, λύτρωσης, σωτηρίας.

" Το θείο Ρεύμα/ σαν πρωτοβρόχι από αγίασμα στον Παράδεισο/ και το βρεγμένο χώμα να μοσχομυρίζει από ζωντανό Θεό…"

Σοφία Σκλείδα, Φιλόλογος, Συγγραφέας, Διδάκτωρ Συγκριτικής Παιδαγωγικής, Μέλος του Δ.Σ της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών

Η Βιολέττα Μαράντου – Παυλέα μάς συστήνει τη νέα της ποιητική συλλογή με τον σιβυλλικό, κρυπτικό και στοχαστικό τίτλο Το Ρεύμα της Ζωής (εκδόσεις Κάκτος, 2023), όπου επιχειρεί να σταχυολογήσει τα σημεία εκείνα, τα οποία οριοθετούν αυτό το οποίο αποκαλεί σε όλο το εύρος των ποιητικών κειμένων που απαρτίζουν τη συλλογή ως Ρεύμα της Ζωής. Πρόκειται μάλλον για μια υπερβατική, υπερούσια δύναμη που θα μπορούσε κανείς να τη συσχετίσει με το πεπρωμένο και την τύχη, ωστόσο αποτελεί, συνάμα, και μια γήινη, ενσώματη εμπειρία, η οποία κατά το μάλλον ή ήττον βιώνεται από το ποιητικό υποκείμενο σωματικά και ψυχικά με φόντο τον έρωτα και την εκδήλωση αυτού. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ποιητικής συλλογής είναι η ιχνηλάτηση ενός αδιόρατου ρυθμού που διαπερνά και συνέχει την ανθρώπινη ύπαρξη στη βάση μια τεθλασμένης γραμμής συναισθημάτων με αντίστοιχες ψυχολογικές μεταπτώσεις σε ό,τι αφορά στην ύπαρξη και τη διάθεση του ποιητικού υποκειμένου. Ευθύς εξαρχής η ποιήτρια χρησιμοποιεί ως συστατικά υλικά της ποίησής της κάποια δίπολα: άνεμος – φωτιά, θάνατος – ζωή, δαίμονας – θεός. Τα δίπολα αυτά ευθυγραμμισμένα και οριζόντια τοποθετημένα έρχονται να ενωθούν – ομαλά ή συγκρουσιακά – με την κάθετη γραμμή που τα τέμνει και δεν είναι άλλη από τον θείο Έρωτα. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο καμβάς αρκετών από τα ποιήματα της συλλογής αναπαριστά σε ένα πρώτο επίπεδο ένα τοπίο αποσύνθεσης, μια απόκοσμη, ίσως και τρομακτική, αίσθηση, που έρχεται να αντιπαρατεθεί με τους καρπούς του ρεύματος της ζωής και, κυρίως, με τον πιο πολύτιμο καρπό, τον έρωτα. Ήμουν νεκρή/ Ο κήπος μαραμένος/ Το νερό λίμναζε/ Το δέντρο ξερό/ Το αηδόνι στο γυμνό κλαράκι ασάλευτο και μουγγό./ Ω, το Ρεύμα της Ζωής απλώθηκε μέσα στην πλάση μου/ και ο κήπος μου πλημμύρισε ξεχασμένα αρώματα,/ ουράνιες φωνές και χρώματα. («Ουράνιο άνθος», σ. 14)

Η ποιήτρια αποδίδει αλληγορική και σημαίνουσα σημασία στη φωτιά και τη φλόγα. Η φωτιά και το πορφυρό/ κόκκινο χρώμα είναι γνωστό ότι συμβολίζουν τον έρωτα. Η φωτιά είναι γλυκιά, παρασύρει το ποιητικό υποκείμενο σε έναν ατέρμονο χορό, όπου η φύση λειτουργεί ως φόντο και συνομολογεί με το ρεύμα της ζωής αποδίδοντας μαεστρικά τον ψυχικό του κόσμο. Τα πυρά της ανάφλεξης σαγηνεύουν την ποιήτρια, ενώ η αθάνατη φωτιά εξάπτει το σώμα και την ψυχή. Τα ιερά σκεύη τούτου του μυστηρίου ήταν η φλόγα./ Μια μετάληψη από φωτιά./ Μια Θεία Κοινωνία από την καιόμενη βάτο. («Ο μυστικός γάμος», σ. 17) Η φωτιά εξυψώνεται σε ιερό σκεύος, σε μια τελετουργία, κατά την οποία το θείο Ρεύμα υλοποιεί τις μύχιες προσδοκίες του ποιητικού υποκειμένου και διασαλεύει τα όρια μεταξύ ονείρου και πραγματικότητας. Το πεπρωμένο πλάθεται από το Ρεύμα της Ζωής και ζυμώνεται με τη φλόγα της αγάπης, με το αναστάσιμο και άχραντο φιλί. Το άγγιγμα αυτής της φλόγας σηματοδοτεί το θαύμα της πληρότητας. Η ποιήτρια σε αυτήν την πορεία της ανακάλυψης του ρεύματος που κινεί και συνέχει τον κόσμο, κάνει λόγο για όσους φοβούνται να αφεθούν σε αυτή τη ροή και δειλιάζουν μπροστά στο πύρινο φως. Με τρία επίθετα και την παρήχηση του [α – στερητικού] η ποιήτρια σκιαγραφεί τη φύση αυτού του κωλύματος που τροχοπεδεί ορισμένους απ’ τη συμπόρευσή τους με το ρεύμα. Ω, οι ανέραστοι,/ οι άπυροι,/ οι ανάφλεκτοι/ της εξαΰλωσης αρνούνται φοβισμένοι/ το πύρινο άγγιγμα. («Οι ανέραστοι», σ. 23) Η ποιήτρια περιγράφει σαν ιεροτελεστία ή θυσία την πορεία της προς τη φωτιά, προκειμένου να προσφέρει εαυτόν στον βωμό της Αγάπης. Το τελετουργικό που περιγράφεται μάς παραπέμπει τόσο στη χριστιανική παράδοση όσο και στη Διονυσιακή λατρεία. Το θείο Ρεύμα/ σαν πρωτοβρόχι από αγίασμα στον Παράδεισο/ και το βρεγμένο χώμα να μοσχομυρίζει από ζωντανό Θεό […] («Σαν μάννα εξ ουρανού», σ. 27). Με τυμπανοκρουσίες και αλαλαγμούς έκστασης,/ έτσι η νύφη των νυφών στολισμένη/ με τα στολίδια του απείρου παρουσιάζεται. («Η πηγή των πηγών», σ. 28) Αυτές οι νύφες μάς θυμίζουν τις Βάκχες και η έκσταση συνταιριάζει με την ιερή μανία που καταλάμβανε τις πιστές του Διονύσου οδηγώντας τες στον Κιθαιρώνα, όπου εκεί οι μαινάδες τιμούσαν τον θεό. Ένα ποτήρι κρασί από την πορφυρή Άμπελο/ και μεθάς για πάντα,/ σαν σαλός γυρίζεις από τόπο σε τόπο/ και τραγουδάς ανήκουστα τραγούδια.// Μόνο να σκεφτείς όμως τη μεγάλη φωτιά λιώνεις. («Η πορφυρή Άμπελος», σ. 38)

Το ποιητικό υποκείμενο μεθά με τους παφλασμούς της αιώνιας ζωής που φέρνει μαζί του το θείο Ρεύμα, το οποίο ομοιάζει με ορμητικό καταρράκτη και χείμαρρο καταπίνοντας τα πάντα στο πέρασμά του, ενώ η ποιήτρια απερίφραστα δηλώνει: κι εγώ, νεκρό φύλλο που έπεσε από το δέντρο της θλίψης μου/ και παρέσυρε προς όλες τις κατευθύνσεις η ευτυχία. («Η ευτυχία», σ. 31) Η φωτιά – διαρκώς παρούσα – λειτουργεί ως οδοδείκτης ή πυξίδα σε αυτήν την πορεία όπου το κενό αντιμάχεται την πληρότητα, η ανάγκη την αγιότητα και η σάρκα το πνεύμα. Απέναντι σε όποιες λογικές ανομίες, το θείο Ρεύμα στέκει άπεφθο και εισαγάγει τους πιστούς του στα μυστήρια της φλόγας μεταξύ νεκρών και ζωντανών. Έτσι εξηγείται γιατί/ η αμυγδαλιά ανεμοδέρνεται χωρίς να χάνει τα άνθη της,/ ή γιατί η φλόγα υπάρχει καίγοντας τον εαυτό της,/ ή γιατί εγώ πέθανα από το άγγιγμα της φλόγας και συνεχίζω να ζω. («Έτσι εξηγείται», σ. 40) Με τον ίδιο τρόπο η ποιήτρια προχωρεί σε μια αφοπλιστική διαπίστωση, όπου με στίχους λιτούς, στιβαρούς και εξομολογητικούς εξηγεί με ειλικρίνεια και συναισθηματική ένταση τη δική της θέση απέναντι σε ό,τι ονομάζει ως Ρεύμα της Ζωής. Ω, αν είναι να ζήσω σε ένα σώμα που δεν κραδαίνεται/ συνειδητά από το Ρεύμα της αιώνιας ζωής,/ εκλιπαρώ την αναχώρησή μου από το νεκρικό κρεβάτι/ της πλάνης μου. («Ο έναστρος ποταμός», σ. 41), καθώς ένας στους χίλιους αγγίζεται από το θείο Ρεύμα και ελευθερώνεται από τα κίβδηλα όνειρα, ενώ οι άφλεκτοι περιφέρονται ως νεκροζώντανοι στην πλάση. Το θείο Ρεύμα διανθίζει με θεία νοήματα και άγιες εικόνες την κοιλάδα του νου/ και ξυπνά στην καρδιά αναρίθμητα καρδιοχτύπια για ουράνια πεπρωμένα. («Τα ζωντανά λόγια», σ. 55) Το Ρεύμα κινητοποιεί το σώμα και ενεργοποιεί τις αισθήσεις, το Ρεύμα είναι που κραδαίνει τα νεύρα της ύπαρξης. («Ο χορευτής», σ. 62)

Θα ολοκληρώσουμε αυτή τη σύντομη περιδιάβασή μας στον ποιητικό κόσμο της Βιολέττας Μαράντου – Παυλέα αναφερόμενοι σε στίχους που είναι ενδεικτικοί αφενός για την προσωπική και ιδιαίτερη σχέση της ποιήτριας με το σύμβολο του θείου Ρεύματος, γύρω απ’ το οποίο στροβιλίζεται η ποιητική της σε αυτή τη συλλογή και αφετέρου για την αντίληψή της σχετικά με τη θέση του Ρεύματος στην ανθρώπινη ύπαρξη. […] το ρεύμα της Ζωής ήταν η πρώτη ύλη,/ ο πύρινος πηλός/ στα χέρια του Δημιουργού μου («“Είδα”…», σ. 63) και το θείο Ρεύμα ήταν επίσης που γέμισες/ με το αναστάσιμο φως/ ολάκερο το σκεύος της κτίσης,/ ενθρονίζοντας μέσα σε κάθε καρδιά τον Αναστημένο! («Πώς έγινε;», σ. 65) Ο ιδανικός για την ποιήτρια κόσμος είναι εκείνος, όπου ξεδιπλώνεται ο θείος Έρωτας και βρίσκεται σε αρμονία με την αλήθεια, την αγάπη, τη σοφία και το φως.